Groene tip: steriel of schoon?
Chirurgen zijn inventief en besluitvaardig, maar ook echte gewoontedieren. Rituele handelingen zijn ons niet vreemd, en we maken ons allemaal schuldig aan ‘ik doe altijd ...’. Het afdekken van het operatieterrein gaat soms met militaire precisie inclusief coupenaad op de juiste plek. Een verkeerde plooi is ergernis voor uren. Maar zijn deze handelingen wel altijd noodzakelijk?
In de zorg heerst een wegwerpcultuur en gooien we iedere dag tachtig vrachtwagens vol afval weg. Duurzame afvalverwerking is de toekomst om de ecologische voetafdruk te verminderen. Maar als je het niet hoeft te gebruiken, hoeft het ook niet weggegooid te worden. Op de groene ladder staan ‘refuse en reduce’, ver boven ‘recycle’ 1.
Het steriel afdekken van het chirurgisch veld kan meerdere redenen hebben. Vraag jezelf af: is deze maatregel ter preventie van infecties of ter persoonlijke bescherming van medewerkers? En kan het weggelaten worden, of anders? Bijvoorbeeld schoon in plaats van steriel?
Het hechten van traumatische wonden op de SEH hoeft veelal niet meer strikt steriel 1. Schoon geeft niet meer wondinfecties dan steriel, en het aanleggen van een volledig steriel veld geeft veel afval en is vaak ook niet te handhaven.
Dekt u nog volledig af als u op de OK een incisie en drainage van een peri-anaal abces gaat uitvoeren? Een steriel veld is hier overduidelijk obsoleet. Bescherming van uzelf en de operatie-assistent overigens wel heel welkom.
Ander voorbeeld is de transurethrale blaascatherisatie. Belangrijkste risicofactor voor een urineweginfectie is de aanwezigheid van de katheter zelf, en niet de steriele wijze van inbrenging. Niet-steriele handschoenen, onderlegger, en reinigen met leidingwater is voldoende 2. Kortom, schoon en niet steriel!
- Intercollegiate Green Theatre Checklist, compendium of evidence, NHS.
- Perelman et al. Ann Emerg Med. 2004;43:362-370
- Conceptrichtlijn blaascatheterisatie, Nederlandse Vereniging voor Urologie, 2024.
Dr. I.F. Kramer, gastro-intestinaal en oncologisch chirurg, Radboudumc